Een open haard is een vuurplaats in huis, primair voor ruimteverwarming, en daarnaast soms nog andere doeleinden dienend, namelijk om voedsel te koken en heet water te bereiden, om voedingsmiddelen te conserveren door te roken, voor verlichting, en om de ventilatie te bevorderen.

Een open haard heeft een rendement van ca 10-15 %, wat betekent dat 85 tot 90 % van de warmte via de schoorsteen verloren gaat. Ten opzichte van een gewone kachel gebruikt een open haard veel lucht en is de temperatuur van het vuur relatief laag waardoor geen 'schone' verbranding kan plaatsvinden. De verwarming door een open haard kan worden verbeterd door gebruik te maken van een haardplaat, dit is een ijzeren plaat (meestal van gietijzer) achter de haard. De haardplaat neemt de warmte op en straalt deze weer uit, hierdoor zorgt de haardplaat voor een zachte, aangename warmte. Hoe dikker de plaat, hoe sterker de werking. De efficiëntie van een open haard kan met een haardplaat tot 50% verbeterd worden. Voor het verwarmen van een kamer gebruikt men tegenwoordig meestal een centrale verwarming, de open haard is een aanvulling. De combinatie van centrale verwarming en open haard is eerder regel dan uitzondering. Boven een open haard bevindt zich vaak een schouw. Vaak wordt bij open haarden onderscheid gemaakt tussen inbouwhaarden en inzethaarden. Inbouwhaarden worden zoals de naam al zegt ingebouwd in een schouw, terwijl inzethaarden vaak worden geplaatst in een bestaande schouw, zonder al te veel sloop en metsel werk. Tegenwoordig zijn er ook veel houthaarden met een deur of ruit. Bij een open haard moet de schoorsteen regelmatig geveegd worden door een schoorsteenveger, om schoorsteenbrand te voorkomen. Eén keer per twee jaar is gebruikelijk. Ook is bij een echte open haard het gebruik van een gek op de schoorsteen aan te raden. De gek is een draaibare kap op een schoorsteen die zich door een windvaan richt op de wind. Hierdoor trekt de schoorsteen beter en verdwijnt de rook sneller.

'Echte' open haarden branden op hout of haardblokken, haardblokken bestaan uit samengeperst zaagsel en paraffine. Haardblokken branden langer dan houtblokken en geven meer warmte af. Er zijn ook open haarden die op gas of elektriciteit werken (met of zonder afstandsbediening). Deze gas of elektrische haarden hebben enkele nagemaakte boomstronken die lijken te branden als de haard aan staat. Ook worden er videobanden en dvd's verkocht waarop een brandende open haard is opgenomen, zodat de televisie lijkt op een open haard.

Kachel

Een kachel is een verwarmingsapparaat waarin de warmte door middel van verbranding van brandstof, zoals stookolie, aardgas of een andere brandstof zoals steenkoolgas, hout, turf, bruinkool of steenkool, wordt opgewekt, of door middel van elektrische energie zoals bij een straalkachel.

Een kachel is in het algemeen geschikt voor de verbranding van één soort brandstof:

Daarnaast kan men onderscheid maken tussen convectiekachels en stralingswarmte-kachels, afhankelijk van hoe de warmte voornamelijk wordt afgegeven. Bij convectiekachels gebeurt dit voornamelijk via luchtverwarming, waarbij eventueel zelfs met een ventilator de opgewarmde lucht uit de kachel of haard wordt geblazen. Bij stralingswarmtekachels wordt de warmte eerst opgeslagen in een massa steen en vervolgens langzaam uitgestraald. Afhankelijk van de gebruikte materialen gaat het daarbij om onder andere tegelkachels, speksteenkachels, leemkachels en andere massieve stenen kachels. Niet alle tegelkachels of speksteenkachels zijn evenwel warmte-accumulerende houtkachels die voornamelijk stralingswarmte produceren. Deze namen worden ook gebruikt voor gewone convectiekachels die aan de buitenzijde met tegels of speksteen bekleed zijn.

Bekende kacheltypen waren voorts de potkachel, de kolomkachel, de salamanderkachel, de kolenhaard, de gevelkachel en de plattebuiskachel. Deze laatste is een kookkachel die als fornuis gebruikt kan worden. Fornuiskachels hebben soms een ruimte waarin brood of andere bakwaren toebereid kunnen worden. Zie ook Oven.

Eind jaren 50 van de 20e eeuw werden de meeste kolenkachels door oliekachels vervangen, terwijl einde jaren 60 van de 20e eeuw werd overgeschakeld op aardgas, aanvankelijk in de vorm van lokale verwarming, en later centrale verwarming.

Een kachel is gesloten (op openingen aan de onderzijde voor de toevoer van zuurstof na), maar kan wanneer vaste brandstof zoals hout of kolen gebruikt wordt van luikjes voorzien zijn, om brandstof toe te voeren, as te verwijderen en zuurstoftoevoer te regelen. Van binnen is de kachel dan bekleed met vuurvaste steen, chamotte of vermiculiet, om de gietijzeren of stalen buitenkant tegen de hitte te beschermen, en om het verlies van warmte via de schoorsteen zo klein mogelijk te houden.

Een kachel is niet ingebouwd; een haard wel. Haarden en kachels vervullen dezelfde functie. In Duitsland kent men de Kachelofen. Dit is een met tegels beklede manshoge kachel (Kachel is het Duitse woord voor 'tegel'). Voordeel hiervan is de hoge warmtecapaciteit ervan. Het Nederlandse woord tegelkachel kan dan ook verwarrend zijn.